Premier Alexis Tsipras van Griekenland wil op 5 juli een referendum houden over het financiële reddingsplan voor zijn land. De kans de Griekse banken de komende week in acute problemen komen en daarmee tijdelijk moeten sluiten neemt hiermee exponentieel toe.

Tsipras hield in de nacht van vrijdag op zaterdag een toespraak op de Griekse televisie. Daarin gaf hij aan dat de volksraadpleging zou op 5 juli moeten plaatsvinden.

Tsipras wil de geldverstrekkende instanties (de andere eurolanden en het Internationaal Monetair Fonds) vragen om een verlenging van de deadline voor het Griekse steunprogramma. Die werd eerder vastgesteld op 30 juni.

In het oude hulpprogramma zit nog 7,2 miljard euro aan toegezegde steun in de vorm van goedkope leningen. Maar die leningen zijn niet uitgekeerd omdat de linkse Syriza-regering die sinds begin dit jaar aan de macht is, heeft geweigerd hervormings- en bezuinigingsafpraken na te komen.

De schuldeisers willen dat de Griekse regering de overheidsbegroting in het gareel houdt door directe ingrepen in onder meer de pensioenen, terwijl de Griekse regering vooral mikt op hogere belastingen. Zie ook dit artikel: 6 twistpunten die zorgen voor slaande ruzie tussen Tsipras en de Trojka.

Grieks referendum

Volgens Tsipras hebben de geldverstrekkers een ultimatum voorgelegd dat indruist tegen de waarden van Europa. Het raadplegen van de soevereine wil van het Griekse volk kan daarop de enige reactie zijn, aldus de Griekse premier. Tsipras zei dat een aantal voorstellen van de Europese instanties kan worden gezien als een “vernedering van een heel volk”.

De premier vindt de eisen van de geldverstrekkers onvoorstelbaar, maar liet weten dat hij het voorstel zal accepteren als het Griekse volk dat wil. Minister Nikos Pappas van Staat heeft al laten weten dat hij ervan overtuigd is dat de Grieken het voorstel zullen verwerpen. Tsipras vraagt zaterdag het parlement of zij instemt met een referendum.

Wanbetaling op lening van IMF

De praktische consequenties van de beslissing van de Griekse premier zijn groot. Als Griekenland pas op 5 juli uitsluitsel geeft over instemming met een hervormings- en bezuinigingspakket, kunnen de andere eurolanden voordien geen noodsteun uitkeren. Dit betekent in de praktijk waarschijnlijk dat Griekenland op dinsdag 30 juni een lening van het Internationaal Monetair Fonds (IMF) niet of  in ieder geval slechts deels kan terugbetalen en daarmee officieel wanbetaler wordt.

Vraag is wat de Europese Centrale Bank (ECB) dan doet. Die moet nu om de paar dagen toestemming geven aan de Griekse centrale bank, zodat de centrale bank Griekse banken kan helpen om de uitstroom van spaargeld op te vangen met tijdelijke leningen - de zogeheten Emergency Liquidity Assistance (ELA).

President Mario Draghi van de Europese Centrale Bank (ECB) heeft begrip getoond voor de beslissing van de Griekse premier Tsipras een referendum uit te schrijven over het financiële reddingsplan voor zijn land, meldde een woordvoerder van de Griekse regering zaterdag.

"We zijn er zeker van dat meneer Draghi het beste voor heeft met de beslissing van de Griekse regering een referendum uit te schrijven. Dat werd nog maar eens bevestigd in het telefoongesprek'', aldus de woordvoerder.

Risico bankrun, Griekse banken op slot

Vraag is echter of de ECB het zich kan permitteren het noodloket open te houden, als er een echte bankrun op gang komt maandag. De banken in Griekenland gaan maandag gewoon weer open, zei een Griekse onderminister na de toespraak van Tsipras. De regering heeft geen plannen om kapitaalstromen aan banden te leggen.

Afgelopen nacht zijn Grieken al massaal geld gaan pinnen, meldt Der Spiegel. "Ik heb mensen gezien op pantoffels en in pyjama die geld op kwamen nemen", zegt correspondent Giorgos Christides. "Jonge vrouwen en mannen, die vrijdagnacht uitgingen, verlieten de cafés en restaurants om de dichtstbijzijnde geldautomaat op te zoeken."

Volgens persbureau Bloomberg zijn zaterdagmorgen zeker 500 van de meer dan 7000 geldautomaten in Griekenland leeggehaald.

Op het moment dat de ECB de noodhulp voor Griekse banken niet meer goedkeurt, kan de Griekse regering echter wel degeljk gedwongen worden om banken komende week te dwingen de opnames van spaargeld te blokkeren. Kapitaalcontroles zijn daarmee een feit.

Grieken krijgen keuze: wel of niet in euro

Zaterdag komen de ministers van Financiën van de eurozone (eurogroep) bijeen in Brussel voor hernieuwd beraad over Griekenland. Er moet dringend een pakket maatregelen komen dat het Zuid-Europese land weer op de been brengt.

Griekenland heeft van zijn geldschieters een nieuw voorstel voorgelegd gekregen. Het kan tot en met november noodkredieten blijven ontvangen, maar dan moet het wel instemmen met niet nader genoemde maatregelen om de overheidsuitgaven te beknotten en de economie te hervormen.

Bronnen in Brussel stelden dat bovendien een nieuw steunpakket in de maak is waarmee Griekenland de komende drie jaar het hoofd boven water kan houden, in ruil voor stevige bezuinigingen.

Door een deal waar Tsipras het zelf niet mee eens is, direct aan de Griekse bevolking voor te leggen, wordt het referendum meteen een keuze voor het lidmaatschap van de euro.

Als de Griekse bevolking op 5 juli 'nee' zegt en er geen deal komt, kan de Europese Centrale Bank waarschijnlijk niet anders dan de geldkraan voor Griekse banken definitief dicht draaien. Op dat moment wordt de Griekse regering al snel gedwongen om voor uitbetaling van bijvoorbeeld ambtenarensalarissen een vorm van eigen geld te introduceren.

Bron: Z24/ANP

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl